کد مطلب:40394 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

در مورد برخي از كلمات قرآن كه در صدر اسلام به صورت غلط املايي نوشته شدهاند، تكليف چيست؟

وضع خط، براي رساندن مفهوم و تعبير معنايي است كه آن معنا به وسيلة همان لفظ كه بدان تكلم ميشود، اراده ميشود. در واقع كتابت و نوشتن نمايندة لفظي است كه بيان كننده معنا و مفهوم مورد نظر است; بنابراين لازم است كه كتابت به طور كامل با لفظي كه بدان تكلم ميشود، مطابقت داشته باشد و عين آن چه گفته ميشود نوشته شود تا خط بدون هيچ كاستي و زيادي مقياس براي لفظ باشد.

از طرف ديگر، روشهاي انشأ و روش نوشتن و كتابت، با اين قاعده كاملاً منطبق نيست; ولي مادام كه اين مواردِ اختلاف مصطلح است و همگان طبق آن عمل ميكنند، اشكالي به وجود نميآيد و در بيان مقصود خللي رخ نميدهد.

ولي رسم الخط مصحف عثماني، بر خلاف مصطلحات عمومي است و داراي غلطهاي املايي و تناقضهاي فراوان، در نحوة نوشتن كلمات ميباشد، به طوري كه اگر قرآن از طريق شنيدن و تواتر در قرائت ضبط نميشد و مسلمانان اين روش را از پيشينيان خود به ارث نميگرفتند و با دقت و توجه تمام به حفظ آن نميكوشيدند، قرائت صحيح بسياري از كلمات، محال بود. علت اين امر هم، عدم آشنايي عرب به فنون خط و روشهاي كتابت، در آن زمان بوده است.

البته وجود غلطهاي املايي در مصحف، در اساس و كرامت قرآن خللي ايجاد نميكند; زيرا 1. واقع قرآن آن است كه خوانده ميشود، نه آن چه نوشته شده است، كتابت به هر روشي باشد، مادام كه قرائت صحيح و درست به نحوي كه در زمان پيامبر گراميو صحابه او متداول بوده، باقي باشد، موجب هيچ ضرر و زياني نخواهد شد.

ترديدي نيست كه مسلمانان از صدر اوّل تا امروز، نص قرآن را به طور صحيح، حفظ كردهاند.

2. تخطئه كتابت قرآن، ايرادي به نويسندگان ابتدايي از نظر جهل و يا سهلانگاري آنان است و به خود كتاب ايرادي وارد نيست لآيَأْتِيهِ الْبَـَطِـلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لاَمِنْ خَلْفِهِي تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ ;(فصلت،42) كه هيچ گونه باطلي، نه از پيش رو و نه از پشت رو، به سراغ آن نميآيد، چرا كه از سوي خداوند حكيم و شايستة ستايش نازل شده است.( ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 20، ص 295ـ300، دارالكتب الاسلامية، تهران. )

3. غلطهاي املايي در مصحف همچنان باقي بود و تغيير داده نشد و مسلمانان از عدم تغيير اين غلطها به سلامت كتاب و عدم تحريف آن در طي قرنها، استناد ميكردند، غلطهاي املايي شأني و تأثيري ندارد و تصحيح آنها سزاوار بود، ولي براي حفظ حرمت نويسندگان پيشين به آنها دست نزدند.

بنابراين، وجود برخي غلطهاي املايي در خواندن و معناي قرآن مشكلي ايجاد نميكند و ما وظيفه داريم كه قرآن را بر اساس قرائت و تلاوت مشهور بخوانيم.( ر.ك: تاريخ قرآن، آيت اللّه معرفت، ص 122ـ127، انتشارات سمت، تهران. )